2017 bize neler getirdi?

Yapay zekanın gittikçe daha da zeki hale gelmesi, her geçen gün değeri artan Bitcoin, Elon Musk ve Mark Zuckerberg çekişmesi… 2017’de teknoloji dünyasına hangi olaylar damga vurdu?

Atakan Yenel (23)

Öğrenci, Münih Teknik Üniversitesi

 

 

Zeka oyunlarının tartışmasız lideri: AlphaGo

Go oyunu dünyanın en eski oyunlarından biri ve büyük oranda Uzakdoğu’da olmak üzere halen oynanmaya devam ediyor. Go oyununun kuralları satranç gibi kendisine benzer oyunlarla karşılaştırıldığında çok daha basit. 19’a 19’luk bir tahta üzerinde çizgilerin kesişim yerlerine taşlarınızı yerleştiriyorsunuz ve rakibinizin taşlarını çevrelemeye çalışıyorsunuz. Daha çok alan çevrelemeyi başarmış oyuncu, oyunu kazanıyor. Bu basit kurallara rağmen Go, satrançtan çok, çok daha zor bir oyun. Go’nun oyun tahtası, satranç tahtasından iki kat daha büyük ve bir elde oynayabileceğiniz olası hamlelerin sayısı çok daha fazla. Go kesinlikle çok karmaşık bir oyun ve tam da bu sebeple yapay zeka araştırmacılarının yeni gözdesi.

1997’nin mayısında IBM’in Deep Blue adlı yapay zekası, satrancın muhteşem şampiyonu Kasparov’u yenip satrancı bilgisayarlar için bir hedef olmaktan çıkardıktan sonra herkes gözünü Go oyununa dikti. İlk defa 2008 yılında bir Go programı kendisine verilen 9 taşlık avansla, profesyonel bir Go oyuncusunu yenmeyi başardı. Ancak asıl başarılar 2015, 2016 ve 2017 yıllarında geldi. 2015 yılında, Google’ın AlphaGo programı Avrupa Go şampiyonunu avanssız yenmeyi başardı. 2016 yılında AlphaGo, 2000’li yılların başında dünyanın en iyisi olarak addedilen dünya şampiyonu Lee Sedol’u 5 oyunun 4’ünü kazanarak yendi. 2017 yılının Mayıs ayında, yani yapay zekanın satrançtaki galibiyetinden tam tamına 20 yıl sonra, AlphaGo şu anki dünya şampiyonu Ke Jie’yi 3 oyunun tamamını da kazanarak yendi ve bir alanda daha insan zekasının egemenliğine son verdi.

Peki bu nasıl oldu? Go oyununda bir turda 150-200 arası olası hamle var. Bu sayı satrançta ortalama 37. AlphaGo kendisine karşı binlerce oyun oynadı ve aldığı sonuçlar profesyonel Go oyuncuları tarafından puanlandı, böylece program her oyunda kendisini biraz daha geliştirdi. Herhangi bir oyunda, artık program oyunun o anki durumundan yola çıkarak “öğrendiği” hamlelerden hangisinin daha iyi olacağını kestirebiliyor.

Eğer yapay zekanın insanlara rakip olduğu daha interaktif oyunlar izlemek isterseniz, YouTube’a OpenAI yazıp, bir bilgisayar botunun Dota 2 oyununun bu seneki dünya şampiyonasında dünyanın en iyilerini yenmesini izleyebilirsiniz.

Uzaydaki yeni evimiz

22 Şubat 2017’de astronomlar TRAPPIST-1 sisteminde dünya benzeri yedi gezegen keşfettiklerini açıkladılar. Bu keşfin bizim için önemli kısmı, bu yeni gezegenlerin yaşama elverişli olması ihtimali.

Trappist adını, sistemi en başta keşfeden TRAPPIST adlı teleskoptan alıyor. Araştırmacılar daha sonra NASA’nın bünyesindeki ve Şili’deki teleskopları kullanarak bulgularını teyit etmişler. Trappist sisteminin güneşi Jupiter’den biraz daha büyük, yani bizim güneşimizin yüzde 11’i büyüklüğünde. Gezegenlerin kendi güneşlerine olan uzaklıkları onları aşırı sıcak veya soğuk iklimlerden koruyor ve onları olası bir yaşam için elverişli kılıyor. Bulgular sistemde su olabileceğini de belirtiyor. Bizim Güneş sistemimizin, Trappist sistemine uzaklığı ise 40 ışık yılı. Bu da bizim kendi yaşam süremizde orayı görmeye gidemeyeceğimiz anlamına geliyor.

Yerçekimi dalgalarının keşfi

Yerçekimi dalgaları Albert Einstein’ın görecelilik teoremini dayandırdığı ve var olduğunu tahmin ettiği, iki cismin birbirinin çekim alanına girmesiyle oluşan ve bugüne kadar gözlemlenemeyen dalgalar. Artık gözlemlenebiliyorlar. 2017’de LIGO yerleşkeleri tarafından 2 tane doğrulanmış, bir tane de olası yerçekimi dalgası keşfedildi. 16 Ekim 2017’de astronomlar iki yıldızın birleşmesinden doğan yeni yerçekimi dalgaları keşfettiler. Bu keşif aynı zamanda, yerçekimini dalgalarının belirlenmesinde rol oynayan 3 kişiye Nobel 2017 fizik ödülünü kazandırdı.

Yerçekimi dalgaları aynı zamanda uzay-zamanda dalgalanmalar olarak da adlandırılıyor. Einstein çok hızlı giden cisimlerin çevrelerindeki gerçekliği bozacağını öngörmüştü. Yerçekimi dalgalarının keşfi bu teoriyi tamamen doğruluyor.

Yılın teknoloji sosyetesi olayı

Bu yaza damgasını vuran teknoloji olayı ise, bir icat değil, tek bir tweetti. Tesla ve SpaceX’in CEO’su Elon Musk , Twitter’da , Facebook CEO’su Mark Zuckerberg’in yapay zeka ile ilgili anlayışının kıt olduğunu söyledi. Facebook cephesinden bunun üzerine yeni bir açıklama gelmezken – en azından Twitter üzerinden – teknoloji meraklıları bu konu üzerine baya gittiler. Patlamış mısırını alıp Twitter’a gelenler mi dersiniz, konuyu alevlendirmek için Musk’a “Ne kadar kıt?” diye soranlar mı dersiniz, iki teknoloji devinin potansiyel ağız dalaşı herkesi heyecanlandırdı.

Konunun çıkış noktası , Mark Zuckerberg’in Facebook’ta canlı olarak soru cevap yaparken yapay zekanın tehlikeli olduğunu belirtenlerin sorumsuzca hareket ettiğini söylemesiydi. Bu soru da önceki günlerde Elon Musk’ın yapay zekanın tehlikeli olduğunu belirtmesi üzerine gelmişti. Twitter’da birinin bunu Elon Musk’a yetiştirmesi üzerine, Elon Musk’tan o tweet geldi.

Ben bu olaydan telefonuma gelen bir “Musk’ı mı tutuyorsun, Zuckerberg’i mi?” mesajı üzerine haberdar oldum. İnternette her iki cephe için de argüman bulmak mümkün. Ancak konuya tabi ki farklı yaklaşanlar var. Bazı blog yazıları bunun şirketlerin tanınırlığını arttırmak için bir yöntem olduğunu iddia ediyor. Bu da tabii ki olası. Her iki şekilde de, Musk’ın tweetine gelen cevaplar o kadar eğlenceli ki bu olay her iki şekilde de yılın sosyetik olayı olmayı başarıyor.

Bu, ikilinin ilk karşılaşması da değil. 2016 yılında Facebook’un internet erişim uydusunu taşıyan bir SpaceX roketi kalkıştan önceki testlerde patlamış, uyduyu kullanılmaz hale getirmiş ve Facebook’un Afrika’ya erişilebilir internet sağlama hedefini belirlenemez bir süre boyunca engellemişti.

Güneş tutulması

Bu yılın bir başka ses getiren haberi de Güneş tutulmasıydı. 21 Ağustos’ta ay Güneşimizin önüne geçti ve 4 saat boyunca Dünyanın belli bölgelerinde güneş ışığını tamamen engelledi. Bu bölgelerden biri bile bizim ülkemizde değildi ve biz bu doğa olayını görme şansını kaçırdık. Ülkemizden görülebilecek bir sonraki güneş tutulmasının 2 Ağustos 2027’de olacağını da belirtelim. Hazırlanmak için 10 yılımız var.

Yılın fotoğrafı

Yılın teknoloji fotoğrafı bizim için bu yılın sonlarında geldi. Elon Musk’ın Türkiye’ye ziyaretinde Anıtkabir’de çekildiği fotoğraf bir milyondan fazla beğeni ile hem Elon Musk’ın profilinde en beğenilen fotoğraf oldu hem de hepimizin Instagram dışı beğenisini de aldı.

549 yeni kripto para

Bitcoin’in 2009’un Ocak ayında piyasaya çıkmasının üzerinden artık 9 yıl geçti. Bu süre içinde benzer teknolojiyi kullanan yüzlerce yeni para birimi ortaya çıktı. Bunlardan bazıları araştırmalar için kullanılırken bazıları bankalar arası işlemlerde kullanılıyor. Bir kısmı ise borsada alınıp satılıyor. 2017 yılında 549 tane yeni kripto para birimi piyasaya çıktı. Bu da eğer yatırım yapacaksanız veya herhangi bir uygulamanız için kripto para kullanmak istiyorsanız, size çok daha fazla seçenek sunuyor. Bu sene ortaya çıkan 549 yeni para biriminin sadece çok küçük bir kısmının internet üzerinden alınıp satılabildiğini de ekleyelim. Toplam listeye QR koddaki linkten ulaşabilirsiniz. Belki artık biz de Campaign JR. Coin’imizi çıkarmalıyız.