Tasarımla insan hayatı kurtarmak

Shopify Tasarım Direktörü Cynthia Savard Saucier, yaşadığı trajik bir olaydan sonra tasarımla insan hayatı kurtarmak mümkün mü diye merak ediyor ve bu konu üzerine kitap yazıyor.

Cynthia, 2007’de Guatemala’nın ücra köşelerini arkadaşıyla gezmeye çıktı. Arkadaşı, yediği tahılda kabuklu yemiş bulunması sebebiyle şiddetli bir alerjik tepkimeye girdi, neyse ki yanında ikili enjektörünü taşıyordu. Ama kasları kasıldığı için kendisine enjektörleri uygulayamadı. Cynthia birinci enjektörü uygulamayı başardı fakat bir türlü ikinci enjektörü uygulayamadı. Ancak çaresizlikten şırıngayı arkadaşının bacağına 11 defa sapladıktan sonra iğnenin bacağın içinde kırılmasıyla arkadaşının hayatını kurtarabildi.

Cynthia daha sonra öğrendi ki ikinci enjektörün ucundaki sarı parçayı çıkarması gerekiyormuş ama panik anında tekrar tekrar okuduğu talimatlarda bu önemli adımı atlamış. Cynthia “İyi tasarımların hayat kurtardığını fark ettim, ve ben de bunu yapmak istedim. Tasarımcılar olarak verdiğimiz kararların sonuçlarıyla nadiren karşılaşıyoruz ama bu kararların insanların hayatları üzerindeki etkilerini unutmamamız gerekiyor” diye açıkladı.

Yaşadıklarından sonra, Cynthia, tasarımcı Jonathan Shariat ile beraber bir kitap yazdı. Kitapta insanları üzen, kızdıran, ötekileştiren, yaralayan ve hatta öldüren tasarım kararlarını konu aldılar. Sonuç olarak da kötü tasarımların bıraktığı etkileri ve bu etkilerin nasıl iyileştirebileceğini keşfeden Tragic Design’ı yazdılar.

Bu birini öldürür mü?

Bu tarz tasarım hatalarını önlemenin ilk yolu kendinize “Bu birini öldürür mü?” diye sormak. “Ne zaman topluca bir şeyler tasarlasak ve önemsiz gözüken bir özellikten bahsetsek – mesela taşıma güncellemeleri- kendimize ‘Bununla birini öldürebilir miyiz?’ diye soruyoruz” diyor Cynthia.

Cynthia şöyle devam ediyor “Başlarda bayağı komik aslında, ama sonlara doğru gerçekten yararlı bir tasarım toplantısı oluveriyor. Eğer birisi bir ilaç sipariş ederse ve biz ona bu ilacı zamanında ulaştıramazsak ne olur? Eğer birisi kendisi için çok anlamlı olan bir şeyi sipariş ederse ve belli bir zaman içinde o şey eline ulaşamazsa ne yaparız?”

İkinci adımda yapılması gereken, ürün sorumlularının bir insanın yaralanma veya ölme ihtimaline öncelik verilmesi gerektiğini anladıklarından emin olmak için onlarla çalışmak. “Eğer etkilenecek yalnızca yüzde birlik bir kesim varsa ikna edici olmak biraz zor oluyor” diye anlatıyor Cynthia, “ama birkaç kişi için yararlı olacaksa tasarım sürecini uzatmaya değer.”

Başkalarına zarar gelmesini engellemek için kullanabileceğiniz bir çok araç ve yöntemlerden biri de Quasimode (sürekli mod).

Cynthia ve Jonathan, kitaplarında bir uçak pilotunun uçuş rotası moduyla yatay hız modunu karıştırması yüzünden uçaktaki çoğu insanın ölümüne yol açan bir kazadan bahsediyorlar. Cynthia, bu gibi modlar yerine hangi modda olduğunuzu birden fazla yöntemle size gösteren quasimode’lar kullanmamız gerektiğini söyleyerek ekliyor: “Ne zaman telefonunuzdan bir uygulama silmek isterseniz, ona basılı tuttuğunuzda uygulama hareket etmeye ya da dans etmeye başlar. Bu güzel bir quasimode örneğidir: modun değiştiğine dair fiziksel bir göstergeye ihtiyacınız var. Ayrınca iki farklı geri bildirimiz oluyor, birisi ekranda çıkan çarpı işareti bir diğeri ise uygulamanın kıpırdaması. Böylece kullanıcı bir şeylerin farklı olduğunun farkında.”

Kullanıcı hatalarını öngörmek

Basit ama oldukça kullanışlı olan bir başka araçsa, kullanıcı hatası grafikleri. “Bir bilgi ağacı düşünün ki ‘mutlu yol’da olan çok az miktarda insan var, geri kalanı yanlış kullanım ve hatalarla ya da ürününüzü çalmaya çalışan insanlarla dolu. Böyle bir grafiği yazıcıdan çıkartıp her bir kısmını takımınızla inceleyebilirisiniz. Konu her şeyi tasarlamakla ilgili değil- sınırsız kaynaklarımız yok-, konu neyi umursamadığınızla ilgili verdiğiniz akılcı kararlarla alakalı.”

Aynı bağlamda hata analiz yöntemi de mevcut. Gerçekleşmesi olası tüm hataları sıralayıp sebeplerinin neler olabileceğinin bir listesini çıkarıyorsunuz. “Analiz sonunda hem SSS bölümünüz oluyor hem de tasarımın sonunu getirecek olası sorunları belirliyorsunuz. Eğer birinin enjektörü bacağına değil de koluna saplama olasılığı varsa doğru yöntemi birden fazla görselle anlattığınızdan emin olun. Ayrıca başka bir duyuyu da kullanmaya çalışın, mesela enjektörün sapını öyle tasarlayın ki nasıl tutacağınızı size göstersin” diye açıklıyor Cynthia.